Woensdagvoormiddag (30/6/21) werd het tweejaarlijks verslag van de Euthanasiecommissie voorgesteld aan de parlementsleden van de Kamercommissie Gezondheid. Uit het verslag blijkt dat het aantal mensen met dementie dat een aanvraag doet, jaar na jaar stijgt. Euthanasie bij mensen met dementie in België is vandaag enkel mogelijk indien de patiënt in een onomkeerbare coma is beland. Kamerlid Robby De Caluwé (Open Vld): “Veel mensen die een euthanasieverzoek bij dementie aanvragen, moeten dat in een heel vroeg stadium laten uitvoeren. Dit komt omdat wanneer de ziekte gevorderd is, de patiënt als wilsonbekwaam wordt aanzien waardoor hij of zij geen euthanasie meer kan krijgen.” Daarom wil Open Vld met haar wetsvoorstel de wet aanpassen zodat ook mensen met dementie (en ook andere vormen van verworven wilsonbekwaamheid) recht kunnen hebben op euthanasie. “Iedereen moet zelf kunnen zijn of haar waardig en zelfgekozen levenseinde bepalen”, stelt De Caluwé.
Uit het tweejaarlijks verslag van de Euthanasiecommissie in de Kamercommissie Gezondheid, blijkt dat het aantal mensen met dementie dat euthanasie wenst elk jaar stijgt. In 2018 en 2019 werden in ons land bij 48 wilsbekwame patiënten met een diagnose van dementie een euthanasie uitgevoerd op basis van een actueel verzoek.
Vandaag is euthanasie alleen mogelijk bij mensen die ongeneeslijk ziek zijn, maar nog wel bij hun volle verstand zijn. Als ze vooraf een wilsverklaring hebben opgesteld, kan het ook wanneer ze zich in een onomkeerbare coma bevinden. Kamerlid Robby De Caluwé (Open Vld): “Veel mensen denken dat ze nu al euthanasie kunnen krijgen als ze dement worden, aangezien ze een voorafgaandelijke wilsverklaring hebben. Maar dat is niet zo, want die wilsverklaring is enkel geldig in een onomkeerbare coma. Bijgevolg hebben mensen met dementie of mensen die plots wilsonbekwaam worden door bijvoorbeeld een ongeval, geen recht op euthanasie, ook al hadden ze een wilsverklaring euthanasie.”
Een bijkomend gevolg van het feit dat een wilsverklaring voor mensen met dementie niet volstaat, is dat mensen nu in een heel vroeg stadium van de ziekte moeten beslissen of ze al dan niet tot euthanasie willen overgaan. De Caluwé: “Nu sterven mensen met dementie vaak te vroeg, want om euthanasie te mogen laten uitvoeren, moeten ze nog wilsbekwaam zijn en daarvoor mag de ziekte niet vergevorderd zijn. Deze mensen zijn bang dat het anders te laat zal zijn. Dit terwijl deze mensen nog veel mooie momenten kunnen beleven. Het bekendste voorbeeld is Hugo Claus.”
Waardig levenseinde
Open Vld-Kamerlid Robby De Caluwé heeft daarom in 2019 reeds een wetsvoorstel ingediend om de wet aan te passen zodat ook mensen met dementie (en ook andere vormen van verworven wilsonbekwaamheid) recht kunnen hebben op euthanasie: “Iedereen heeft immers het recht om zelf te beschikken over zijn of haar leven. Als iemand de ongeneeslijke ziekte dementie krijgt en voorafgaand een wilsverklaring heeft opgesteld dat bijvoorbeeld wanneer hij of zij zich in een situatie bevindt waarbij de ziekte zich zodanig vordert dat hij zijn of haar kinderen niet meer herkent, dan heeft deze persoon daar op voorhand goed over nagedacht en zelf beslist wat voor hem of haar een waardig levenseinde is. Dan zou de euthanasie moeten worden uitgevoerd. Want dat is uiteindelijk de wil van de patiënt.” Volgens De Caluwé is ook de publieke opinie van dat oordeel: Maar liefst meer dan 70.000 mensen ondertekenden de petitie van Professor Wim Distelmans met de vraag tot uitbreiding van de wet op euthanasie voor mensen met dementie (en andere vormen van verworven wilsonbekwaamheid).
De Caluwé benadrukt dat met zijn wetsvoorstel dezelfde strenge voorwaarden zullen blijven gelden voor mensen met dementie die zouden kiezen voor euthanasie: “Er zouden twee adviezen van onafhankelijke artsen moeten ingewonnen worden. Eén arts moet gespecialiseerd zijn in de aandoening en moet nagaan of de toestand van de patiënt op het ogenblik van de uitvoering van de euthanasie overeenkomt met de door de patiënt omschreven “wil” in zijn wilsverklaring euthanasie. Deze wilsverklaring moet opgesteld zijn in het bijzijn van twee getuigen waarvan er één geen materieel belang heeft bij het overlijden van de patiënt. Bovendien is het wenselijk de wilsverklaring euthanasie te laten tekenen en dateren door een arts zoals dat facultatief ook kan bij de negatieve wilsverklaring. Er kan een vertrouwenspersoon aangeduid worden die mee waakt over de correcte opvolging van de wilsverklaring euthanasie zoals opgesteld door de verzoeker.”
Volgende voorwaarden gelden vandaag in België om euthanasie te krijgen: de patiënt moet lijden aan een ongeneeslijke aandoening die veroorzaakt is door een fysieke of psychiatrische ziekte of door een ongeval, waardoor hij of zij ondraaglijk lijdt. De patiënt moet wilsbekwaam zijn en moet dus in staat zijn om zelfstandig beslissingen te nemen. De patiënt moet het ook ‘vrijwillig, herhaald en duurzaam’ vragen om de dokter duidelijk te maken dat hij of zij als patiënt zeker is van zijn zaak. Het individu moet de mondelinge vraag om euthanasie ook neerschrijven. Oorspronkelijk konden alleen volwassenen kiezen voor euthanasie, maar zes jaar geleden werd de euthanasiewet ook uitgebreid voor minderjarigen, als ze toestemming krijgen van hun ouders of voogd. De minderjarige moet wel oordeelsbekwaam zijn.