In België lijden 200.000 Belgen aan de ziekte dementie. Hoewel velen een euthanasieverklaring hebben opgesteld, gingen de voorbije twee jaar amper 49 mensen met dementie over tot euthanasie. Deze kleine groep mensen is reeds in een vroeg stadium van de ziekte overgegaan tot levensbeëindiging, omdat ze de aftakeling -die kenmerkend is voor de ziekte- onder geen enkel beding wou ondergaan. In een (te) vroeg stadium hebben zij er dus voor gekozen om te sterven. Onmenselijk. En gewoonweg omdat de wet hen geen andere keuze liet.
Vandaag kunnen mensen euthanasie aanvragen als ze lijden aan een ongeneeslijke ziekte. “Echter, wanneer iemand aan een ongeneeslijke hersenziekte lijdt, zoals dementie, dan kan die persoon volgens de huidige wetgeving euthanasie enkel aanvragen in een vroeg stadium van de ziekte. Met name wanneer de persoon nog wilsbekwaam is, dus wanneer het individu nog het vermogen heeft om zelfstandig beslissingen te kunnen nemen. Het gevolg is dat deze mensen vandaag voor een hartverscheurende keuze worden gesteld: vroeg sterven en zowel enkele goede levensjaren als een lange lijdensweg vermijden, of later sterven met nog enkele goede jaren maar ook een lange lijdensweg voor de boeg. Klinkt als fictie, maar niets is minder waar. Een direct gevolg van de onvolmaakte euthanasiewetgeving in België”, aldus Robby De Caluwé die al in 2019 een wetsvoorstel indiende dat hieraan tegemoet moet komen. Helaas staat CD&V net zoals in andere ethische dossiers op de rem, met alle gevolgen vandien. Het is naar dat wetsvoorstel dat Barbara Ceuleers vandaag verwijst in haar pakkende getuigenis over de dood van haar vader.
Volgens de huidige wet kan euthanasie bij wilsonbekwaamheid uitsluitend als er vooraf een verklaring is opgesteld én als de patiënt niet meer bij bewustzijn is. Het euthanasieverzoek wordt namelijk tenietgedaan van zodra iemand het punt tot wilsonbekwaam heeft overschreden, met als enige uitzondering de situatie waarin iemand zich in een toestand van onomkeerbare coma bevindt. In tegenstelling tot wat sommigen denken is het dus de patiënt en alleen de patiënt -geen dochter, broer of ander familielid- die een euthanasieverzoek kan indienen.
Onderzoekers verwachten bijna een verdubbeling van het aantal personen met dementie tegen 2070. Ieder van ons heeft één kans op vijf om de ziekte te krijgen en hoe ouder we worden, hoe hoger die kans. Uit onderzoek blijkt dat meer dan 80 procent van de bevolking voorstander is van de uitbreiding van de euthanasiewet voor zogenaamde verworven wilsonbekwaamheid. We beseffen meer en meer dat ook ons dit kan overkomen en vrezen dat we hetzelfde lot zullen ondergaan als onze ouders.
De Caluwé: “Het is onze plicht om daar niet van weg te kijken maar opnieuw te pionieren, net zoals we dat 2 decennia geleden al hebben gedaan. Voor Open Vld is het dus tijd om de euthanasiewet uit te breiden en om van de euthanasieverklaring een document te maken dat van toepassing is voor elke vorm van verworven wilsonbekwaamheid, ook voor dementie. Ook in dit geval kan alleen de patiënt het euthanasieverzoek indienen. De patiënt kan dan wanneer hij nog wilsbekwaam is een dergelijke verklaring -in overleg met de artsen- heel duidelijk en precies omschrijven wanneer hij of zij euthanasie wil in de toekomst. Denk bijvoorbeeld aan het ogenblik waarop zelfstandig eten niet meer mogelijk is of het niet meer herkennen van de familieleden. Uiteindelijk komt het dan aan de arts toe om te oordelen of aan de criteria, die door de patiënt zijn opgesteld toen hij of zij wél nog wilsbekwaam is, is voldaan.”
“Wie denkt dat wij pleiten voor euthanasie bij dementie voor iedereen, die vergist zich. Enkel wie dat zelf wil, moet de mogelijkheid hebben”, zo zegt De Caluwé. “Laat ons dat debat dus nu voeren. Met respect voor elke mening doch zonder oogkleppen en vertrekkend vanuit de wetenschap.”